İhtiyari arabuluculuk, tarafların kendi istekleriyle bir araya gelerek hukuki uyuşmazlıklarını bir arabulucu eşliğinde çözmeye çalıştıkları bir süreçtir. Zorunlu arabuluculuk gibi yasal bir gereklilik olmamakla birlikte, tarafların karşılıklı olarak anlaşmaya varmalarını teşvik eden bir yöntemdir.
Bu süreçte taraflar, herhangi bir baskı altında kalmadan kendi çözüm yollarını oluşturabilir ve mahkeme sürecine başvurmadan anlaşmaya varabilirler. Ancak, ihtiyari arabuluculuk sürecinde varılan anlaşmaların hukuki bağlayıcılığı, sıkça tartışılan bir konudur.
İhtiyari arabuluculuk sonucunda varılan anlaşmanın hukuki niteliği, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu kapsamında değerlendirilir. Bu anlaşmaların bağlayıcılığı, belirli hukuki şartlara bağlıdır:
Anlaşmanın geçerli olabilmesi için tarafların özgür iradeleriyle ve bilinçli şekilde mutabakata varmaları gerekir.
Arabuluculuk anlaşmaları yazılı olarak düzenlenmeli ve taraflarca imzalanmalıdır. Aksi takdirde, sözlü anlaşmaların hukuki bir geçerliliği yoktur.
Anlaşmanın bağlayıcı olabilmesi için avukatları ve arabulucu tarafından da imzalanması önerilir. Bu durum, ilerleyen süreçlerde herhangi bir hukuki ihtilafın önüne geçebilir.
Eğer arabuluculuk sürecinde yapılan anlaşmanın icra edilebilir olmasını istiyorsanız, bu anlaşmayı mahkemeye onaylatmanız veya noter huzurunda düzenlemeniz gerekmektedir. Mahkemeden alınan bir icra edilebilirlik şerhi, anlaşmanın mahkeme kararı niteliğinde olmasını sağlar.
Eğer taraflar arasında yapılan anlaşma icra edilebilirlik şerhi almışsa, bu belge doğrudan icra takibine konu olabilir ve mahkeme kararları gibi bağlayıcı olur. Ancak, sadece taraflar arasında yapılan ve mahkemeye veya notere onaylatılmayan anlaşmalar, genel sözleşme hükümlerine tabi olur ve mahkemede delil niteliği taşıyabilir ancak icra kabiliyeti kazanmaz.
✅ Hızlı Çözüm: Taraflar, mahkeme sürecine kıyasla çok daha kısa sürede anlaşmaya varabilir.
✅ Maliyet Avantajı: Mahkemeye gitmekten daha düşük maliyetlidir.
✅ Gizlilik Esası: Süreç tamamen gizli yürütülür ve tarafların özel bilgileri korunur.
✅ Taraflar Arasında İlişkiyi Korur: Düşmanlık yaratmadan, uzlaşı yoluyla çözüm sağlar.
❌ İcra Kabiliyeti İçin Ek İşlemler Gerekebilir: Mahkemede icra edilebilir olması için noter veya mahkeme onayı gerekebilir.
❌ Karşı Tarafın Anlaşmayı Bozma Riski: Bağlayıcılığı olmayan bir anlaşma halinde, taraflardan biri yükümlülüklerini yerine getirmeyebilir.
❌ Hukuki Bilinç Eksikliği: Taraflardan biri hukuki detayları bilmezse, kendi aleyhine sonuçlanabilecek bir anlaşmaya imza atabilir.
İhtiyari arabuluculuk anlaşması, eğer yazılı bir şekilde düzenlenmiş, taraflarca imzalanmış ve noter veya mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınmışsa, mahkeme kararı gibi bağlayıcıdır. Ancak, sadece tarafların kendi aralarında yaptığı ve hiçbir resmi onay almamış anlaşmalar, genel sözleşme hükümlerine tabi olur ve bağlayıcılığı sınırlı kalır.
Bu nedenle, ihtiyari arabuluculuk sürecinde varılan anlaşmaların geçerli ve uygulanabilir olması için hukuki prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi büyük önem taşır.
Evet, ancak anlaşmanın icra edilebilirlik şerhi almış olması gerekir. Aksi takdirde, mahkemeye delil olarak sunulabilir ancak doğrudan icra edilemez.
Eğer anlaşma icra edilebilirlik şerhi almamışsa ve noter onayı bulunmuyorsa, taraflardan biri yükümlülüklerini yerine getirmemek için hukuki yollar arayabilir. Ancak, mahkeme onaylı bir anlaşmanın bağlayıcılığı bulunmaktadır.
Evet, ancak noter onayı olmadan sadece genel sözleşme niteliğinde olur. İcra kabiliyeti kazanması için noter veya mahkemeden onay alınması önerilir.
Hayır, avukat zorunlu değildir ancak sürecin hukuki açıdan güvence altına alınması için bir avukatın rehberliği faydalı olabilir.
Hayır, ceza hukuku ve kamu hukuku gibi belirli alanlarda arabuluculuk süreci mümkün değildir. Genellikle özel hukuk uyuşmazlıklarında tercih edilir.
Bu yazı, İhtiyari Arabuluculuk Anlaşması hakkında kapsamlı bir değerlendirme sunarak, anlaşmaların hukuki niteliği, bağlayıcılığı ve uygulanabilirliği konusunda bilgi sağlamayı amaçlamaktadır. Arabuluculuk sürecinde daha bilinçli kararlar almak için uzman bir hukuk danışmanına başvurmanız önerilir.